De planeet is een scheet - een afspeellijst van Moussa Rasé

Muziek is universeel. Op onze aardkluit leven bijna acht miljoen mensen: mensen van diverse pluimage, mensen met grote interculturele verschillen. Toch worden melodisch uitgedrukte gevoelens overal ter wereld op dezelfde manier aangevoeld. Muziek overschrijdt alle fysieke en culturele grenzen. En dat muziek universeel is, werd intussen ook wetenschappelijk bewezen [1]. Zo bleek dat zelfs leden van de Mafastam in Kameroen, een stam die nog nooit met westerse muziek in aanraking was gekomen, moeiteloos basisemoties als vreugde, verdriet en angst muziek herkenden.

Wereldburger en DJ Moussa Rasé onderbouwt deze stelling en laat alle intercontinentale afstanden vervagen in één enkele afspeellijst: "De planeet is een scheet". Beleef mee het muzikale avontuur in een klimaatneutrale wereldreis!

They dragged you from the homeland, They chained you in coffles,
They huddled you spoon-fashion in filthy hatches,
They sold you to give a few gentlemen ease
One thing they cannot prohibit
The strong men... coming on
The strong' men gittin' stronger.
Strong men
Stronger

Strongman - Sterling A. Brown


In de jaren '60 werd de politiek en de cultuur van onze kleine wereld flink door elkaar geschud. Het groeiend jongerenbewustzijn bouwde aan de "black power movement" en gaf aanleiding tot een revolutie in de Afro-Amerikaanse kunst, met focus op het "Afrocentrisme". Onder dit gesternte plaatste David McKnight een rapversie van Sterling A Brown's anti-slavengedicht "Strong Man" tegenover een achtergrond van dreigende conga's en repetitieve tekstlijnen. Sterke woorden verzamelen zich in een optocht tegen racisme die de Afro-Amerikaan de kracht geeft om zichzelf krachtiger te manifesteren.
Professor Sterling A. Brown, geboren in 1901 in een Afro-Amerikaanse familie, schreef gedichten in het dialect van de zwarten, over het leven en werk van de Afro-Amerikaanse gemeenschap met een focus op de rassenongelijkheid.

"Afrocentrisme" en poëzie zijn ook de sleutelwoorden voor de hedendaagse rapster en poëet Akua Naru. Als kind werd ze door haar grootvader aangemoedigd om stiekem naar naar hip-hopmuziek te luisteren, als jongere ontdekte ze een hartstocht voor het schrijven van gedichten. In "My Mother's Daughter" combineert ze beide passies in een met zoete jazzlijnen gekleurde hip-hop ode aan haar Afrikaanse erfenis. Het nummer gaat bovendien gepaard met een prachtige videoclip die werd opgenomen in Togé, de hoofdstad van het West-Afrikaanse Togo.


Jeff Mills & Tony Allen
Planten we vandaag een zaadje, dan oogsten we morgen we de vruchten. "The Seed" wordt in de grond gestopt door twee heren uit een totaal verschillende wereld. Aan de ene kant neemt Jeff Mills - pionier van de Detroit techno - plaats, aan de andere kant zit Tony Allen, de voormalige Nigeriaanse drummer van Fela Kuti en mede-grondlegger van de opzwepende Afro-groove. Samen telen ze een funky ritme-oefening zonder weerga, geworteld in Afrika maar kronkelend en vertakkend over de grenzen van tijd en cultuur.

Femi Kuti
En laat het zaadje nu maar kiemen. Want de wereld is klein, en de vruchtbare bodem zorgt ervoor dat "Africa Will Be Great Again". Afrobeat-legende en ambassadeur van de Afrikaanse muziek Femi Kuti verdrijft alle chaos en cynisme uit de wereld en zaait met zijn album "One People One World" als een ware staatsman een positieve boodschap van hoop. Laten we samen de oogst plukken!

Wereldmuziek, reggae, soul en afrobeat worden gestoomd in een soundsystem en overgoten met een vleugje jazz in een gebalanceerde hutsepot van uiteenlopende muziekstijlen. Het recept komt van het 12-koppige Londense collectief Nubiyan Twist. Laat je eerst verlekkeren en daarna bedwelmen door hun elektronische groove, door de funky drum, de hete blazers en de stem van Nubiya Brandon. Just be "Hyponotised"!

Nubiyan Twist
Wie de geboortenaam van de Joseph Shabalala in één adem kan uitspreken, heeft scheepsrecht. Bhekizizwe Joseph Siphatimandla Mxoveni Mshengu Bigboy Shabalala, geboren in 1941 in het Zuid-Afrikaanse Ladysmith, stichtte in 1960 het koor Ladysmith Black Mambazo. De groep verwierf internationale faam met de oorwurm "Homeless", een samenwerking met Paul Simon op diens album Graceland.
Shabalala Rhytm
In de nacht van 10 december 1991 werd Headman Shabalala, Joseph's broer en lid van het Ladysmith koor, vermoord door een bewakingsagent. De moord gaf aanleiding tot internationaal protest en toen Joseph gevraagd werd hoe het nu verder moest, antwoordde hij waardig: "We will sing. This is what we do." Na de dood van zijn broer werd onder meer Joseph's zoon Sibongiseni Shabalala opgenomen in de groep.
Sibongiseni stichtte op zijn beurt Shabalala Rhytm en zingt samen met zijn vader "Lalela Inhliziyo Yami" wat zo veel betekent als "Luister naar mijn hart". En uit zijn is gevuld met swingende reggae, warme zang en een soukous-klinkende bluesgitaar.

 Bongeziwe Mabandla
De geschiedenis van Zuid-Afrika kent een hoofdstuk gevuld met zwarte bladzijden. "Yini", een prachtige song van Afro-folkzanger Bongeziwe Mabandla, zet Zuid-Afrika op een positieve manier op de wereldkaart. Bongeziwe Mabandla zingt in het Xhosa, een kliktaal die gesproken wordt aan de Oostkaap van het land. Hij doopte zijn tweede album "Mangaliso" wat "mirakel" betekent en verwijst naar de schoonheid van het leven.
Hugh Massekela

De Zuid-Afrikaanse trompetspeler, zanger en componist Hugh Massekela is gekend van zijn anti-apartheid-song "Soweto Blues" en "Bring Him Back Home", een pleidooi voor de vrijlating van Nelson Mandela. "The Boy's Doin It", titeltrack van Massekela's album uit 1975, is een groovy track waarin "The father of south-african jazz" een hypnotiserende zang warm kleurt met zijn unieke trompetimprovisaties.

Tarek Yamani
Tarek Yamani mist elke vorm van muzikale scholing. En toch veroverde hij vanuit Beiroet in Libanon met zijn mix van Oosterse "Khaleej" klanken en polyritmische jazzy-deuntjes de wereld en heel wat awards. Het geestdriftige "Hala Land" is een "khaleej-rumba", een populair ritme in de Arabische Golfregio. In de solo combineert Tarek Yamani gelijktijdig een piano met een keyboard, wat een interessant effect teweeg brengt.

Ziad Rahbani
Ook acteur, pianist, zanger en componist Ziad Rahbani is geboren in 1956 in Libanon als oudste zoon van Fairouz, Libanon's meest gevierde zangeres voor wie hij op 17-jarige leeftijd composities schreef, en van Assi Rahbani, de man die beschouwd wordt als de stichter van de moderne Arabische muziek. Ziad's teksten waren overladen met satire en kritiek op de traditionele Libanese politiek, wat hem bekroonde tot de meest invloedrijke Libanese artiest tijdens de burgeroorlog in het land. Zelf noemt hij zijn muziek "orientaalse jazz", een term die de waarheid oneer aandoet.  "Yella Kichou Barra" is eerder een fusie van jazz, bossa nova, een beetje funk en wat soul.

Brian Eno & David Byrne
De Engelse producer Brian Peter George St John le Baptiste de la Salle Eno, kortweg Brian Eno, noemt zichzelf een non-musicus. David Byrne is een in Schotland geboren muzikant, singer-songwriter en producent, gekend als mede-oprichter van de new wave-band Talking Heads. In hun gezamenlijk album My Life in the Bush of Ghosts uit 1981 verwerken ze geluiden uit Afrika en het Midden-Oosten met elektronische muziek tot een heerlijke exotische stoofpot die de definitie "worldbeat" draagt. Het oosten ontmoet het westen, de planeet wordt omgeroerd in een indrukwekkende sample.
In "Regiment" wordt de kolossale stem van zangeres-uit-de-bergen Dunya Yunis verheven tot leadzang van een sterk drijvend nummer. Het album liet een diepe indruk na bij onder meer Kate Bush en Pink Floyd.

Loop Guru
Bassist en gitarist Salman Gita en programmeur Jamuud gingen onder de naam Loop Guru dezelfde weg op en mixten op hun beurt traditionele Indische en Indonesische klanken met westerse dansbeats. Het geheel is een combinatie van muziek uit de oude wereld met de technologische revolutie en attitude van de nieuwe wereld. In "Paradigm shuffle", één van hun meest populaire composities, hoor je discreet Martin Luther King's speech "I Have A Dream" opborrelen.

Pandit Debashish Bhattacharya
Ongemerkt zijn we aangekomen in het Verre Oosten. De Indische meester op de slide gitaar Pandit Debashish Bhattacharya werd in 1963 geboren in Calcutta en leerde eerst de muzieknoten en dan pas het alfabet. Op driejarige leeftijd experimenteerde hij met de Hawaiaanse lap-steel gitaar die hij ombouwde tot een 24-snaren rijk instrument dat zich kan meten aan de Indische sitar. Intussen groeide hij uit tot een internationaal gerenommeerd artiest. Op zijn album "Beyond the Ragasphere" spreidde hij de vleugels, weg van de klassieke Indische muziek om zich te laten bijstaan door onder meer jazz-fusion gitarist John McLaughlin. "A Mystical Morning" is een 16-minuten lang statement waarin rijke Indische klanken de gitaarlijnen van McLaughlin wondermooi inkleuren, eindigend in een vrolijk gekruid gesprek waarin twee uiteenlopende muziektalen elkaar in perfecte harmonie aanvullen.

Van Indië keren we terug naar Palestina voor andermaal een ontmoeting met het Palestijnse Trio Joubran. Samir, Wissam en Adnan zijn drie broers geboren in een familie waar al vier generaties lang de oud vervaardigd wordt. Drie broers, elk met andere muzikale interesses, samen geïnspireerd door de Palestijnse muze Mahmoud Darwich. De drie snaarinstrumenten vloeien in elkaar tot een magische klank die een storm aan emoties losweekt.



De Libanese diva Fairuz, mama van Ziad Rahbani, werd geboren in 1935 onder de naam Nouhad Haddad. Op tienerleeftijd stond ze al gekend om haar uitzonderlijke zangstem, sinds de jaren '50 is ze zeer geliefd in het midden-oosten zowel om haar muzikaal talent als om haar politiek en cultureel engagement. In 1969 weigerde ze te zingen in een privé-concert ter ere van de Algerijnse president Houari Boumedienne. Haar muziek werd gedurende zes maanden van de radiostations verbannen, het euvel zorgde er echter voor dat haar populariteit bij de bevolking alleen maar toenam. Tijdens de Libanese burgeroorlog (1975 - 1990) weigerde Fairuz haar vaderland te verlaten.
Fairuz
Fairuz zing in het Arabisch en het Syrisch, is vertrouwd met verschillende muziekgenres en weet daarbij moeiteloos over te schakelen van de Arabische naar de westerse toonladder. Door haar zeer herkenbare stem verwierf ze een reeks aan superlatieve bijnamen zoals "Libanon's ambassadrice bij de sterren" en "de buurvrouw van de maan". Fairuz geldt als een van de belangrijkste namen van de Arabische muziek in de twintigste eeuw.
"Sabah Wu Masaa" of "Ochtend en avond" is een jazz ballad over het verdriet van een verloren liefde.

Mercan Dede
De ney is een soort herdersfluit die een belangrijke rol speelt in de Perzische, Turkse en Arabische muziek. De bendir of doeff is een populaire ljisttrommel uit Noord-Afrika. De Turkse componist Mercan Dede, in de Noord-Amerikaanse dance-scene ook gekend als DJ Arkin Allen, beheerst beide instrumenten. Pendelend tussen oost en west mengt hij elektronica en geluiden uit de wereldmuziek met de melancholische klank van de ney en de onweerstaanbare ritmes van de bendir. Het geheel verkondigt liefde, harmonie en schoonheid in de holistische geest en de mystieke traditie van het soefisme, een beweging die zijn oorsprong vindt in de vroege islam.

"Ab-i Hayat" of "levenswater", een trance-nummer uit zijn album "su" of "water", laat je dromen van een zwoele tropische avond en een melancholische zonsondergang terwijl de draaiende derwisjen het beste van zichzelf geven.


Rachid Taha
Elvis Presley's "It's Now or Never" is een combinatie van het populaire "'O Sole Mio" van de Italiaanse zanger en schrijver Eduardo Di Capua en "There's No Tomorrow" van Tony Marin. Elvis liet zich voornamelijk door het laatste nummer inspireren en deelde het idee met zijn manager die op zijn beurt twee songwriters aanwees. De heren Schroeder en Gold gingen met het nummer aan de slag te gaan en op een half uur tijd was de tekst geschreven van een liefdeslied dat uiteindelijk in meer dan 20 miljoen exemplaren zou verkocht worden.
Rachid Taha, geboren in 1958 in Frans-Algerije, kleedt de westerse tophit opnieuw in een exotisch warm jasje, voegt een Arabische tekst toe en laat de elektrische gitaar huwen met de oosterse oud in een sensuele ballad.

Chick Corea
Chick Corea is een Amerikaanse jazz componist met Italiaanse roots. In zijn albums "My Spanish Heart" en "Spain" toonde hij voorheen al zijn liefde voor de flamenco. Op zevenenzeventig jarige leeftijd vormde de jazz meester een nieuw octet dat hij The Spanish Heart Band doopte en waarmee hij "The Yellow Nimbus" hernam, een aangrijpende compositie aanvankelijk geschreven voor flamenco-gitarist Paco de Lucia. "The Yellow Nimbus" vormt een flamboyante noot als Antidote voor de soms donkere zijde van het Aardse bestaan.

Rosalia Vila Tobella
Als uit het niets duikt Rosalía Vila Tobella op uit Sant Esteve Sesrovires nabij Barcelona. Met een smachtende maar kordate stem zingt ze de flamenco-pophit "Que No Salga La Luna", aangevuurd door het typische ritmische handgeklap dat kenmerkend is voor de oeroude muziek uit Andalusië. Rosalía vertolkt de flamenco met hartstocht. Nochtans is ze een Catalaanse waarbij er geen zigeunerbloed door de aderen stroomt. Flamencofans beschuldigen haar van het ontvreemden van hun Andalusische muziek, maar de overtuiging waarmee ze de oeroude muziek weer onder de aandacht brengt is duizend maal sterker dan dat. Ook visueel weet ze te bezielen met energieke dansacts - wat de fans die haar op Rock Werchter aan het werk zagen, niet zullen ontkennen.

Orquesta Akokán
De muzikale stap vanuit Spanje naar Cuba is helemaal niet zo groot. Akokán betekent er "uit het hart" en dat is hoe een dozijn verfijnde blazers van de bigband Orquesta Akokán, samen met bezieler en veteraan-zanger José ‘Pepito’ Gomez hun nummers presenteren aan de luisteraar. Met Cubaanse mambo vol warme soul blazen zij het dampende dansfeest van de big bands uit de jaren '40 en '50 opnieuw tot leven. "Un Tabaco para Elegua" beschrijft de tambor: een Afro-Cubaanse religieuze ceremonie.

Kan Latijns-Amerikaanse muziek ook het Afrikaanse continent bekoren? Amara Touré bewees de wereld van wel. In zijn meesterwerk Lamento Cubano mengt hij Cubaanse warmte met de tropische zon van Guinée.
Amara Touré
Eind jaren '50 werd Senegal en met uitbreiding heel West-Afrika compleet gek van de ritmes die door zeelui vanuit Latijns-Amerika werden aangevoerd. Senegal trok zich los van Frankrijk en was op zoek naar een eigen identiteit. De ritmes van de conga vonden perfecte aansluiting bij de Afrikaanse traditionele percussie. De stijl van de salsa werd vermengd met de rijke West-Afrikaanse muziekcultuur, wat aanleiding gaf tot een geheel nieuw en uniek geluid. Het bruisende nachtleven van Dakar kookte en trok meteen ook artiesten uit omliggende landen aan.

Amara Touré uit Conakry, Guinee was één van de zangers die de onweerstaanbare lokroep volgde. In 1958 stuwde hij mee de Star Band de Dakar naar het sterren-filament, in 1968 trok hij naar Kameroen waar hij met zijn eigen Black and White Band de nieuwe muziekstijl verder verfijnde. De manier waarop Touré met rauwe stem de Cubaanse muziek interpreteerde was ongeëvenaard en geeft de sfeer weer van een luie, donkere bar waar de stress van de hectische wereld in de rook verdwijnt. Touré werd met slechts tien nummers een legende. In de jaren '80 werd Amara Touré voor het laatst gespot in Kameroen, waarna hij mysterieus van de aardbol verdween.
Andre Toussaint
Aan de overkant van de grote plas vertoefde Andre Toussaint in de jaren '50 en '60 op de tropische stranden van het eiland Nassau waar hij zich als lounge-zanger manifesteerde als één van de ambassadeurs van de Calypso-muziek. Hij was een uitstekend gitarist en zong in verschillende talen met een rijk keelgeluid dat vaak vergeleken werd met de stem van Harry Belafonte. Door in een klein orkestje te spelen, vormde hij de traditionele muziek van de Bahama's om tot een zachter en weemoediger genre. Het jammerende "Cucurrucucú paloma", geschreven door de Mexicaanse muzikant Tomás Mendez in 1954, alludeert naar de klank van een duif die de ziel bevat van man die treurt uit liefdesverdriet.

Ze zeggen dat hij 's nachts
Alleen maar huilend rondliep
Ze zeggen dat hij niet at
Dat hij alleen maar ging drinken
Ze zweren dat ze zelfs in de hemel
Het voelden trillen van zijn gehuil;
Hij leed zo door haar
Dat bij tot zijn dood haar bleef roepen

Ay, ay, ay, ay, ay,... hij zong,
Ay, ay, ay, ay, ay,... hij brulde,
Ay, ay, ay, ay, ay,... hij zong,
van dodelijke passie stierf hij

Dat een trieste duif
Heel vroeg in de morgen voor hem komt zingen
In het huis alleen
Met de deuren naast elkaar
Ze zweren dat die duif
Niet anders is dan zijn ziel
Die nog steeds hoopt
Dat de onfortuinlijke terug komt

Roekoe... duif,
Roekoe... huil niet,
De stenen nooit, duif
Ze zullen de liefde leren kennen!
Roekoe... roekoe...
roekoe... duif, huil niet meer
Elizeth Cardoso
De Braziliaanse zangeres en actrice Elizeth Cardoso ontvoert je al neuriënd naar Brazilië met het dromerige "Manha de Carnaval", een compositie van Luiz Bonfá en soundtrack van de romantische tragedie Orfeu Negro uit 1959. De film won de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes en de Oscar voor beste buitenlandse film. Dankzij de film maakte de wereld kennis met de Braziliaanse jazz en bossa nova. De compositie werd eindeloos herwerkt, onder meer door Toots Tielemans die in 1992 een versie speelde met auteur Bonfa op gitaar. Het Guiness Book of Records noteert "Manha de Carnaval" in de top tien van nummers die wereldwijd gedraaid worden.

Orlando Lopze
In Cuba verwierf bassist Orlando Lopez, alias "Cachaito" of "kleine Chacho" naar zijn beroemde oom-bassist, internationale faam als lid van de Buena Vista Social Club, de beroemde band waarvan hij alle opnames begeleidde.
Orlando werd geboren in 1933 in een familie van muzikanten en speelde al op zijn negende levensjaar met zijn tante in een orkest. Hij koesterde interesse in de viool, maar zijn grootvader Pedro stond er op dat hij de contrabas zou bespelen. Binnen de familie Lopez werd immers al meer dan 30 generaties lang de kunst van de contrabas overgedragen van vader op zoon.
In de jaren '50 legde Orlando Lopez mee de basis van de fusie tussen jazz en Afro-Cubaanse ritmes. Deze nieuwe stijl komt tot expressie in de compositie "Redemcion", een nummer waar Latijnse blazers en traditionele percussie-ritmes cirkeltjes dansen rond zijn centrale baslijn.

Tango in Vilnius legt nog een zwoele link van gestoorde gitaarlijnen in "Lilies of the Valley".

Lhasa de Sela
De eindnoot van de afspeellijst wordt gezongen door Lhasa de Sela: het ontroerende "Con Toda Palabra" - "With every word" - laat de toon lang nazinderen.
Lhasa de Sela's levensverhaal leest dan ook als een wereldreis op zich. "Haar Mexicaanse vader is van Panamees/Pools/Frans/Spaanse afkomst, haar Amerikaanse moeder heeft een Libanees/Schots/Russisch en Joodse achtergrond" - dixit Wikipedia.

Lhasa reise op kinderleeftijd met haar hippie-ouders en haar drie zusjes in een omgebouwde schoolbus door Mexico en de Verenigde Staten. Ze kreeg haar naam pas toen ze vijf maanden jong was, nadat haar mama het woord had ontdekt in een boek over Tibet. Op volwassen leeftijd leefde Lhasa deels in de Verenigde Staten, deels in Frankrijk waar ze zich aansloot bij het circus van haar zussen. Over haar wedervaren op de baan schreef Lhasa een boek.
Muzikaal combineert de innemende artieste haar passie voor folk en soul met de Mexicaanse traditie. "Con Toda Palabra" is een openhartig, weemoedig en bluesy liefdeslied, fijn onderstreept met een gevoelige slide-gitaar, waarmee de Mexicaanse zangeres "Lhasa Live in Reykjavik" de zielen van een Ijslands publiek ontroert.
Lhasa overleed reeds op zevenendertigjarige leeftijd, maar liet de wereld een onvergetelijke muzikale erfenis na.

DJ Moussa Rasé plaats ons in het centrum van de wereld waar een feestje broeit met op de draaitafel prachtige muziek van een schare Artiesten Zonder Grenzen afkomstig uit alle wind-streken. De Cubaanse zon verwarmt de ziel, Afrikaanse grooves zwepen het ritme op, Spaanse flamenco brengt passionele devotie en Oosterse klanken maken je draaiduizelig. De planeet is een scheet, een warme en zwoele wervelwind die nog eens mooi klinkt ook.

Bb Bm B

[1] Universal recognition of three basic emotions in music. Curr Biol. 2009 Apr 14;19(7):573-6. Fritz T1, Jentschke S, Gosselin N, Sammler D, Peretz I, Turner R, Friederici AD, Koelsch S.

 Spotify-afspeellijst