Het heelal is een fles - een afspeellijst van DJ Moussa Rasé
Spotify afspeellijst
Terwijl we over het water dobberden met de zalgimakende Bananenboot, tikte een glazen fles tegen de kiel van ons schip. Een fles, met daarin... het heelal. Op het label lezen we de afzender: DJ Moussa Rasé.
Onmiddellijk bij het openen van de fles borrelen heerlijke oosterse klanken naar boven. De geluiden worden geproduceerd door Orient Expressions, een viertal dat ons met hun Turkse groove in "Ehmedo" meesleept in alweer een nieuw muzikaal avontuur. En om de kronkelende vaarweg tussen moderne elektronica en old-time dub te trotseren, stappen gaan we aan boord van het "Starship Bahia" van Adrian Sherwood. De Britse kapitein Sherwood is intussen de kaap van de zestig gepasseerd, toch bedient hij nog steeds als een ervaren rot en met een sloom meditatief gemoed de schuifjes en knopjes in de cockpit.
De maan waar we langs navigeren is de zevende maan, zo leert reisleider Moussa Rasé ons. We vinden ons dus "Beyond The 7th Moon". En de turbulentie die we ervaren boven de Congolese provincie Kasai wordt veroorzaakt door de polyritmiek van de vijfentwintigkoppige band Kasai Allstars. Uit hun verstoorde duimpiano's toveren ze opbeurende, magische klanken. Maar opgelet, want "In the 7th Moon, the Chief Turned into a Swimming Fish and Ate the Head of His Enemy By Magic".
| Mbogwana Star |
Hun patriotten van Mbogwana Star leveren nog meer verse energie uit de kern van Afrika. Opwindende funky tunes leggen een mat voor rappende lyrics en oer-Afrikaanse kreetjes; met "Masobélé" zet het schip zonder omhaal koers naar een mystieke wereld.
 |
| Krakeb |
In het midden van de actie treffen we Innov Gnawa, een band met roots in Marokko en gevormd in New York. Vanuit de Big Apple zingen ze het bezwerende "Toura toura turkilinaa toura turkilina" op het ritme van Marokkaanse trancemuziek.
Ben je nieuwsgierig naar de vertaling van de meeslepende tekst uit "Toura Toura"? Ik was dat ook... maar jammer genoeg bleef er van die oude taal niet veel kennis meer over. Mijn honger werd dan ook slechts ten dele gestild met de volgende verklaring:
"Toura Toura wordt 's nachts gespeeld (halailah) als opwarming vooraleer je een spirituele plek met muziek betreedt. Met het nummer wordt de gids "Kelilah" aangeroepen die je zal begeleiden op je tocht" "Kelilah" vertaalt zich best als "zegevierend" of "kroon"; misschien was "kelillah" wel een spirituele engel?
En nu, meezingen! "Toura toura turkilinaa toura turkilina"! Het werkt ècht bevrijdend! ;-)
 |
| Altin Gün |
 |
| Talvin Singh |
Waar in de jaren '60 de rockmuziek op zoek ging naar Indische invloeden, keert Singh het allemaal om: hij vult de Indische roots aan met westerse elektronica en dance-beats. Een Hindoestaanse sarangi, een traditionele bamboo-fluit, een tabla en een portie elektronische bas en drum; deze "Butterfly" heeft het allemaal, en in perfect evenwicht.
Speciaal voor de kleine en ook grote kinderen maken we nog een ommetje boven de Spaanse provincie Granada waar de treurige stem van de "garnaal van het leeuweneiland" Camarón de la Isla een slaapliedje zingt over een groot paard dat maar geen water wil drinken: "Nana Del Caballo Grande".
Het ruimteschip maakt een dolle looping. Uit het oosten klinken de warme mysterieuze geluiden van de sitar, uit het westen dreunt een vertrouwd basgeluid. Uniting of Opposites mengt met veel goesting beide schijnbare tegenpolen tot een exotisch gekruide, dansbare groove in "Vortex Number 9". En dankzij Govinda krijgen we vanuit onze cabine een prachtig zicht op "The Indian Side Of The Moon (The Subcontinental Anthem)" terwijl de nacht gevuld wordt met passionele geluiden uit de wildernis, de hymne van het Indische subcontinent.
 |
| The Notwist |
Ash Walker wordt er zowaar vrolijk van. Hij liet zich inspireren door de Turks/Griekse maaltijd die hem werd voorgeschoteld en nam als toetje Yazz Ahmed bij de schouders om als het ware een prikkelde sirtaki in te zetten. Op "Bagger" laten ze zich leiden door de trage baslijn, de pingelende gitaar en een sensuele trompet. Voor een wat meer Afro-futuristische dans nemen we de Wagogo-stam uit centraal Tanzania mee aan boord. Msafiri Zawose mixt het polyritmische "Mazingira" tot een spiritueel nummer dat onweerstaanbaar heen en weer botst tegen de wanden van ons ruimtetuig.
 |
| Tom Zé |
Zé's vader was een straatventer in één van de armste gebieden van Brazilië toen hij in de jaren '20 de loterij won. Zé trof dus het geluk deel uit te maken van een welgestelde familie en kreeg de kans om in Salvador te gaan studeren. En Zé studeert heel graag. Naast "Estudando o Samba" bracht hij ook "Estudando O Pagode" - een studie over de psycho-sociale onderdrukking van de vrouw doorheen de jaren, weergegeven onder de vorm van Braziliaanse pagode - en "Estudando a Bossa" - over de onderdrukking van de vrouw in de patriarchale maatschappij - uit.
Zé is een outlaw, een man die paradoxen blootlegt zonder er ook een oplossing voor te bedenken. En dat doet hij eveneens met zijn spannende compositie "Toc", een woordeloos tapijt van staccato-gitaarnoten, vervormde blaasinstrumenten en het getik van een schrijfmachine, alles netjes in de 2/4 maat van de samba. Het genie Tom Zé én de rest van de wereld mag zich dus andermaal gelukkig prijzen dat niemand minder dan David Byrne, zanger van de Talking Heads en oprichter van het Luaka Bop label, ooit op zoek naar samba-muziek, Zé's album in een Braziliaanse winkel op de kop tikte.
Bassist en gitarist Salman Gita en programmeur Jamuud van Loopus Interruptus delen de tabla-drum met elektronische geluiden, zo brengt de "Passion Monkey" ons zo terug in een Oosterse gemoedsstemming.
 |
| Francis Bebey |
Reeds in 1974 experimenteerde de Kameroense dichter Francis Bebey met de versterkte en overstuurde trance-klank van de duimpiano naast andere traditionele Afrikaanse instrumenten. Met "Forest Nativity" bewijst Francis Bebey dat de toekomst van de Afrikaanse muziek niet alleen verzekerd wordt door het bewaren van de authenticiteit, maar door vernieuwing van de oude klanken.
Come into the world my child
Awake into life, my child
Life is good
You will see
Come into the world my child
Forest Nativity - Francis Bebey
We landen voor een tussenstop in Marrakech en verpozen aan het zwembad van het Fellah Hotel waar gastheer Mahmoud Guinia ons begroet met een warm "Marhaba". Op deze plek werden in maart 2014 de live de opnames gemaakt van "Mimoun Marhaba", een traditionele gnawa-song waarbij maâlem Mahmoud Guinia de dreunende trance-klanken van de basluit liet inpakken door de moderne synthesizer lijnen van James Holden en Floating Points. Het handgeklap zorgt voor de hypnose, de vogeltjes op de achtergrond laten ons helemaal zweven.
Maar de werkelijkheid is hard. "Tu donnes tu donnes pas tu donnes", klinkt het van uit een hoekje in de straat. De smeekbede is afkomstig van twee zussen uit Niger: de ene is blind, dan andere is haar gids. Niger is dan ook het meest arme en desolate zandland ter wereld. Maar vergis je niet: het land is rijk aan traditie en cultuur, en dat bewijst de bijzondere muziekgroep Studio Shap Shap die zes van de beste muzikanten van het land verenigt, waaronder de grote percussionist Oumarou Adamou en de luitspeler Seyni Halidou. Ook het nummer "Sadaqa Blind Sisters" werd opgenomen in open lucht in het hart van de stad Niamey, in een soort hut in het zand, omringd door bomen waar allerlei soorten vogels en insecten dansen op het ritme van de tropische beat.
Misschien klinkt het allemaal een beetje vreemd. "People Are Strange", zong Jim Morisson nadat hij een lange wandeling had gemaakt naar het hoogste punt van Laurel Canyon. Longpig trekt de stelling open en vraagt zich af "Why Do People Find Each Other Strange?". Sloom stijgen we weer op, de onmetelijke ruimte in.
Aan de donkere zijde van de maan weerklinkt een tegentijdse bas door de sterrenhemel. We maken ons opnieuw op voor een feestje: "The Great Gig In The Sky (Dubphonic Remix)". Rastamannen van dienst zijn de Easy Star All-Stars, de dub is een eerbetoon aan Pink Floyd's compositie "The Great Gig In The Sky". De eindeloosheid van het heelal brengt ons een gevoel van onsterfelijkheid, toch weten we dat ons bestaan eindig is. En we zijn er niet bang voor. "And I am not frightened of dying. Any time will do; I don't mind. Why should I be frightened of dying? There's no reason for it—you've gotta go sometime".Wel zijn we steeds bedacht op de humanoïden die onze route kruisen. De Rakshasa die opnieuw tot leven werd gewekt door Simon Thacker, is wel degelijk gevaarlijk: van bij zijn mythische geboorte had hij al een bloeddorst naar mensenvlees. De klassieke componist maakte bij de creatie van de Hindu-figuur gebruik van de "reverse recordingtechniek" die Jimi Hendrix in '67 toepaste in zijn "Are You Experienced?".
Vanuit de ruimtecapsule toont Bonobo ons een prachtig beeld van de planeet aarde. Alles is er immer in beweging, immer in transitie. Deze Bonobo is eigenlijk een Britse hiphop-producer en heet in het dagelijkse leven Simon Green. De prachtige beelden die hij maakte van migrerende mensen, goederen en zelfs vogels, worden warm ingekleurd met de muziek van Innov Gnawa en vol energie bewerkt met een elektronisch dreunende toets.
 |
| Anoushka Shankar |
 |
| Psychic TV |
Een hongertje overvalt ons. Trompettist Don Cherry kookt een lekkere hutsepot van experimentele jazz met Afrikaanse, Indische en Arabische ingrediënten. Hulpkoks van dienst zijn Charlie Haden - hij kruidt de lekkernij met een wah-wah baslijn, Frank Lowe die met zijn sax de pikante toets aanbrengt en zangeres Verna Gillis die, samen met de piano begeleiding, het geheel romig maakt. Don Cherry roert de bruine rijst om tot een smakelijke mix.
Globetrotter Cherry die zijn eigen recepten klasseert onder de noemer "organische muziek", at in een spirituele bui een tijdlang bruine rijst om zich te vereenzelvigen met de hongerlijdende mensen in de wereld. Of is "Brown Rice" eerder jargon voor de cocaïne waarin de junky muzikant zijn inspiratie zoekt? Wat er ook van zei, deze "Brown Rice" smaakt extatisch primitief en dromerig futuristisch tegelijkertijd.
 |
| Don Cherry |
Het zachte toetje wordt ons voorgeschoteld door trompetspeler John Hassell. "Delta Rain Dream" is een warm dessertje, minimalistisch en rustgevend, een ideaal digestiefje. De zuigende geluiden die John Hassell produceert bij het verorberen van het hapje, lijken amper nog uit zijn trompet te komen. Vlei je neder en geniet nog even van de sterrenpracht, want weldra landen we weer met beide voeten op moeder aarde.
De tocht door de ruimte was inspirerend, levendig en smaakvol. Niemand minder dan onze ervaren gids DJ Moussa Rasé klutste nagenoeg het hele muzikale universum in een shaker en presenteerde ons met genoegen zijn recept: "Het heelal is een fles". En wij genieten met volle teugen!
Bb Bm B
Spotify afspeellijst