Donkere maanzijde - een afspeellijst van DJ Moussa Rasé



In het historische jaar 1973 bracht de Britse avant-garde rockband Pink Floyd haar negende album op de markt: het totaalconcept "Dark Side Of The Moon", één van de best verkochte albums uit de rockgeschiedenis.

"Dark Side Of The Moon" refereert eerder naar waanzin dan naar astrologie: het album speelt in op de facetten uit het leven die de mens tot complete waanzin kunnen drijven. Tegelijkertijd werd de focus gericht op de ruimtevaart die, naar de mening van Pink Floyd, de welvaart in de wereld dreigt te ondermijnen. Pink Floyd wierp hiermee een blik op de donkere zijde van de maan.

Bassist Roger Waters leverde de cynische teksten en schiep de moraal van het verhaal: laat de donkere zijde van het bestaan rusten en concentreer je als individu op de positieve mogelijkheden die het leven biedt. Om het beeld van de waanzin kracht bij te zetten, verzamelde Waters heel wat willekeurige gedachten van mensen uit zijn onmiddellijke entourage, fragmenten die hij in zijn nummers verwerkte.

"Dark Side Of The Moon" werd gecreëerd in amper zes weken. En toch omvat de plaat nagenoeg de hele artistieke evolutie van David Gilmour, Nick Mason, Roger Waters en Richard Wright, te beginnen bij de psychedelische jaren zestig. Met een unieke mengeling van verschillende stijlen, een fijn arsenaal aan geluidseffecten en een vat vol cynische teksten raakt dit album zowel in het hart als in het hoofd. Maar terwijl "Dark Side Of The Moon" de creativiteit van Pink Floyd in superlatieven presenteerde, leidde het album helaas ook het einde van de groep in. De top was bereikt.

Met de afspeellijst "Donkere maanzijde" stuurt DJ Moussa Rasé de klanken van Pink Floyd door een prisma dat de geluidsgolven verstrooit in verschillende en heel diverse muziekstijlen. Geniet mee van een reconstructie van Pink Floyd's meesterwerk!
De eerste halsbrekende duikvlucht wordt ingezet door Kyle Shutt van metalgroep The Sword. Shutt en zijn kompanen keren door het album met een grove metalgitaar. Zo wordt in het project "Doom Side Of The Moon" de dolle hartslag van "Speak To Me" overstemd door een stevig zinderend wobbelgeluid dat de haren van de luisteraar ten berge doet rijzen.

I've been mad for fucking years, absolutely years,
Been over the edge for yonks,
Been working me buns off for bands
I've always been mad, I know I've been mad,
Like the most of us, very hard to explain why you're mad,
Even if you're not mad

Speak To Me - Pink Floyd
"Speak To Me" is op vele persingen van "Dark Side Of The Moon" gekoppeld aan het nummer "Breathe". Malcom McDowell, Alan White en Adrian Belew ventileren als rasechte geestesgestoorden hun dolle gedachten, waarna ze met uiterst verfijnde riffs op de slide-gitaar en zachte woordjes hun goede raad doorgeven aan de pasgeborenen.      
Zonder adempauze loopt "Breathe" over in "On The Run". "Have your baggage and passport ready and then follow the green line to customs and immigration. BA 215 to Rome, Cairo and Lagos". Pink Floyd reisde de wereld rond en hun sterrenbestaan ging gepaard met de nodige portie vliegangst. Lichte, tappende drums vertolken het opgejaagde gevoel van passagiers op weg naar de terminal. Enkele techniekjes op de synthesizer en een achteruit gespeelde gitaarriff vullen de luchthavensfeer aan. Tot aan het eind van "On The Run" het vliegtuig in de diepte stort.

Voices On The Dark Side giet de minimalistische sequentie en de spanning van "On The Run" in een prachtige a capella versie. De psychedelische rockband The Flaming Lips pakt de reis steviger aan. Alleen al om de naam van de band mocht Stardeath and White Dwarfs mee aan boord om de luisteraar om de oren te slaan met een  pulserende elektronische beat, overstemd door het angstaanjagende geluid van een bulderende vliegtuigmotor. De witte dwerg mag als ster bijna zijn uitgedoofd, beide rockbands laten een energie flitsen die door geen maanschaduw kan worden verduisterd.

De klokt tikt, de wekkers rinkelen, de bel galmt - en dan blijkt plots de kostbare tijd al verstreken. Had iemand verwacht dat oud worden zo snel zou gaan? Gelukkig toont David Gilmour ons de intense schoonheid van het leven met een krachtige, tijdloze gitaarsolo.

And you run, and you run to catch up with the sun, but it's sinking
Racing around to come up behind you again
The sun is the same in a relative way, but you're older
Shorter of breath, and one day closer to death

Time - Pink Floyd

Maar liefst een derde van ons kostbare leven gaat verloren aan de slaap. Rockabye Baby!, een groep  waarvan de naam is ontleend aan een Engelse lullaby, is een label dat bekende rocknummers transformeert in dromerige slaapliedjes. Want slaapliedjes zijn een universeel verschijnsel. Liedjes over schaapjes, over zoete melk en over geborgenheid. Maar ook liedjes over heksen, over overspel en zelfs over moordpartijen. In een Braziliaans slaapliedje wordt gewaarschuwd over dodelijke muggen, in een bekend Japans slaapliedje zingt men de woorden "Slaap, kindje, slaap. Anders gooi ik je in de rivier. Slaap, kindje, slaap. Anders graaf ik je graf".

Rockabye Baby! kiest gelukkig voor de tedere aanpak. En welk thema past beter bij de verwerkende slaap, dan het verstrijken van de tijd en de vergankelijkheid van het leven?

Maar ook aan die vredige rust komt spoedig een einde. Terwijl de vogeltjes de prille ochtend opfleuren met hun lieflijk gezang , klinkt daar plots die vals en luid kraaiende haan. Als op een Zotte Morgen tovert Poor Man's Whiskey opnieuw leven in de slaperige brouwerij. Uit het distilleervaat borrelt een energetische mix van southern rock en bluegrass. Het feestje heb je dan toch gehad, maar voor je het weet... raast de tijd weer als een sneltrein aan jou voorbij.
De vijfde compositie op "Dark Side Of The Moon", "The Great Gig In The Sky", symboliseert het afglijden van het leven in de dood.

And I am not frightened of dying. 
Any time will do. I don't mind. 
Why should I be frightened of dying? 
There's no reason for it—you've gotta go sometime

The Great Gig In The Sky - Pink Floyd

"The Great Gig In The Sky" werd geschreven door keyboard-speler Rick Wright en voor deze gelegenheid werd zangeres Clare Torry ingehuurd. "Ingehuurd" mag je daarbij letterlijk nemen, want voor haar woordenloze maar betekenisvolle, ter plekke geïmproviseerde en toch tijdloze, overweldigende vocale climax kreeg de Britse zangeres slechts 30 pond uitbetaald. Later claimde ze mede-auteurschap voor het nummer, een redenering die ook door de rechtbank werd gevolgd.
"The Great Gig In The Sky" werd trouwens ook gebruikt in een reclamecampagne voor de pijnstiller Nurofen, een behoorlijk ongewone zet voor Pink Floyd.


De uit New York afkomstige Easy-Star All Stars organiseren aan de donkere zijde van de maan een reggae feestje met hun album "Dub Side Of The Moon", een volledige dub-bewerking van "Dark Side Of The Moon" als eerbetoon aan Pink Floyd.

Het zwoele feestje is echter niet besteed aan de virtuoze Britse toetsenist Rick Wakeman. Hij zondert zich liever af, samen zijn kompaan Steve Howe uit de symphonische rockgroep Yes, voor een meer emotionele, intimistische bewerking van "The Great Gig In The Sky".
Als het kasregister rinkelt en de muntstukken klinken, als facturen worden verscheurd en de telmachine tikt, dan klinkt door ieders hoofd onmiddellijk de herkenbare baslijn uit Pink Floyd's "Money".
Roger Waters schreef het nummer terloops in zijn tuin, als een aanklacht tegen de macht van het geld en het kapitalisme. David Gilmour voegde er een bluesy pentatonische gitaarsolo aan toe en Dick Parry gaf het satirische nummer met zijn rauwe saxofoon een vettig tintje. "Money, share it fairly but don’t take a slice of my pie!"

Door wisselend gebruik te maken van delay en reverb, en dan weer heel droog te spelen, kreeg het nummer een dramatisch effect. De heren van Pink Floyd waren dan ook steeds op zoek naar nieuwe geluidseffecten: het geluid van de muntstukken kwam tot stand door muntjes met gaten aan een touwtje te rijgen en het gerinkel van de kassa werd door knippen en plakken in een loop gestoken - in de jaren '70, nog voor de digitale revolutie, mag je dat "knippen en plakken" trouwens heel letterlijk nemen: de geluidsband werd met een scheermesje geknipt en nadien weer aaneen geplakt met tape.

Voices On The Dark Side

De acht zangers van Voices On The Dark Side brengen samen met hun vocale percussionist een indrukwekkende a cappella versie, een warm meesterwerk waarin de vocale baslijn gonst doorheen het maas van fijne stemmetjes. Door wisselend meer stemmen in het ensemble te activeren ontstaat bijzondere dynamiek. Het geheel is opwindend, tot het scatten van de gitaarsolo toe.

Vitamin String Quartet vult aan met een zinderende strijkersversie waarbij "Money" minutieus, noot voor noot, wordt omgevormd tot een prikkelende compositie. 

Money, so they say, is a root of all evil today... ironisch genoeg leverde het nummer voor Pink Floyd, met meer dan 34 miljoen verkochte exemplaren, bergen geld op.
Dick Parry musiceert met zijn saxofoon ook in het zachte, jazzy "Us And Them", terwijl David Gilmour er een bluesy gitaar doorheen weeft. De bruist van golvende dynamiek.
"Forward he cried from the rear and the front rank died, And the general sat, and the Lines on the map moved from side to side". "Us And Them" werd eigenlijk gecomponeerd voor de film "Zabriskie Point", een aanklacht tegen de Amerikaanse consumptiemaatschappij. De regisseur vond het nummer echter te droevig om het op te nemen en het nummer verdween in de kast. Op "The Dark Side Of The Moon" vloeit "Us And Them" over in het instrumentale "Any Colour You Like".

Shirley Adamson neemt met haar smachtende stem het treurige, jazzy gevoel over in een vocale bewerking van "Us And Them".
"Pick any colour you like, they're all blue". Met die leuze brachten handelaren in Chinees porselein hun waar aan de man. "Any Colour You Like" nummer staat voor de illusie van de keuze: het feit dat het in deze maatschappij vaak lijkt alsof men keuzes kan maken, terwijl het tegendeel waar is. Het leven heeft immers heel wat te bieden, maar een duistere kracht weerhoudt ons om het te grijpen. "There is no dark side of the moon really. Matter of fact it's all dark".
"Any Colour You Like" is geschreven in D mineur, de toonaard die in de klassieke muziek gelijk staat met de dood. Het leunt sterk op de gitaarsolo van David Gilmour, opgesmukt met effecten die heel geavanceerd waren voor die tijd. 
Over smaken en kleuren valt bovendien niet te twisten. Dus gooit Billy Van de jazzy feeling meteen overboord om "Any Colour You Like" in een scheurende dubversie te gieten.
Geld en macht, het rusteloze leven, het gebrek aan keuze - het leidt allemaal tot ernstige hersenschade. Roger Waters schreef "Brain Damage" naar aanleiding van de psychische stoornissen van Syd Barett. Barett stond mee aan de wieg van Pink Floyd, maar het opkomende succes ging voor hem ook gepaard met psychische problemen - mogelijks ook gelinkt aan misbruik van LSD. Later zou Barett tijdens concerten van Pink Floyd soms een heel ander nummer zingen dan wat de band speelde: "And if the band you're in starts playing different tunes". Vandaar ook de openingszin "The lunatic is on the grass". I'll see you on the dark side of the moon!

Holly Wilson transformeert het akoestische, luchtige "Brain Damange" in een pulserende en sensuele bossa nova waarna het dub-feestje van de jumpende Easy Star All Stars ontaard in een knettergekke dub-versie.
Heel wat radiostations speelden "Brain Damage" vaak in één adem met "Eclipse", het slotnummer van Pink Floyd's "Dark Side Of The Moon". De wegstervende hartslag aan het eind laat "Elipse" echter meer aansluiten bij de intro van "Speak To Me". Wie goed luistert - met de koptelefoon - hoort tijdens de wegstervende hartslag een muzakversie van The Beatles' "Ticket To Ride". De enige link met het nummer is de opnamestudio Abbey Road. Pink Floyd liet heel wat over om rond te speculeren... 

The Flaming Lips laten met hun psychedelische rockversie heel wat stof opwaaien. De hartslag is opnieuw gejaagd, de drum activeert het brein en de zang leidt je in hogere sferen. Het maanstof gaat pas liggen wanneer het Vitamin String Quartet op de proppen komt met een wondermooie, rustgevende compositie. Waarmee een eind komt aan het levensverhaaltje.

Addendum: Dark Side of the Rainbow

In augustus 1995 verscheen in de Fort Wayne Journal Gazette (Indiana) een artikel over het feit dat de muziek van "Dark Side Of The Moon" perfect synchroon loopt met de beelden uit de film "The Wizard of Oz" uit 1939. Het bizarre fenomeen kreeg de titel "Dark Side of the Rainbow", een combinatie van de albumtitel en het lied "Over The Rainbow" uit de film.
Wat door Pink Floyd als een toevalligheid werd afgedaan, kreeg veel aandacht onder de fans. Turner Classic Movies gaf in 2000 de kijkers de mogelijkheid om de film te bekijken, synchroon met de muziek van "Dark Side Of The Moon" en op verschillende websites staan de belangrijkste momenten van overeenkomst gecatalogeerd. Volgens de theorie van "confirmatie bias" negeert ons brein tijdens het kijken de elementen die niet overeenkomen. Oordeel zelf...


Bb Bm B